SÜREKLİ DEVRİM TEORİSİ ÜZERİNE - Devrimin Biçimleri
“İktidarı ele geçirme” sorununun ilk olarak Rus devriminde Lenin tarafından gündeme getirilmediğini söylemiştik.
Lenin'in belirlediği merkezi stratejik sorun, genel olarak “iktidarın ele geçirilmesi” sorunu değildi ve alternatif, ya “burjuva” devrimi ya da sosyalist devrim değildi; daha doğrusu sorun şuydu: Rusya'da burjuva devriminin olası iki biçiminden hangisi, işçi sınıfının sosyalizm mücadelesini yürütmesi için en elverişli toplumsal, ekonomik ve politik zemini yaratacaktı?
Ayrıca, Lenin'in, Menşevikler ve Troçki'nin tersine, sorunu bu şekilde gündeme getirmesinin, onun Marksizminin özgüllüğü tarafından belirlendiğini söylemiştik. Lenin şu tezi ileri sürdü:
Burjuvaziler farklıdır. Burjuva devrimleri, hem burjuvazinin hem de işçi sınıfının farklı grup, kesim ve unsurlarının çok çeşitli kombinasyonlarını sağlar. [48]
Bu genel önermeden ve Rus toplumsal oluşumundaki sınıf güçlerine ilişkin somut analizine dayanarak, Lenin şu sonuca varmıştır:
Modern Rusya'nın iki burjuvazisi vardır. Biri, Oktobristler ve Kadetler kişiliğinde, gerçekte mevcut siyasi iktidarı paylaşma derdinde olan, olgun ve aşırı olgun kapitalistlerden oluşan çok dar bir tabakadır... diğer burjuvazi ise, henüz olgunlaşmamış ama enerjik bir şekilde bunu yapmaya çalışan küçük ve kısmen orta mülk sahiplerinden oluşan çok geniş bir tabakadır. [49]
Rus demokratik devriminde söz konusu olan, çarlık devletine, sınıf çıkarlarını temsil ettiği feodal toprak sahiplerine ve mevcut toplumsal düzenle uzlaşmaya çalışan burjuvazinin “dar tabakasına” karşı proletaryanın küçük burjuvazinin bu "geniş tabakasına" önderlik etmeyi başarıp başaramayacağı sorunuydu.
Rusya'daki bu devrimci süreç anlayışı, hem Troçki hem de Menşevikler tarafından geliştirilenden temelde farklıydı. Bu stratejik farkın kökleri, Marksist teorinin bir yanda Menşevikler, diğer yanda Troçki tarafından kullanılandan temelde farklı bir yorumunda yatıyordu.
Bu farklılığın karakterini, Lenin'in Marksist "Burjuva Devrimi" kategori kavramsallaştırmasına bakarak anlayabiliriz. Lenin'e göre:
Sosyal ve ekonomik içerikte burjuva olan bir kurtuluş hareketi, itici güçleri nedeniyle böyle değildir. İtici güç, burjuvazi değil, proletarya ve köylülük olabilir. [50]
Lenin'e göre, "burjuva devrimi"nin Marksist kategorisi, devrimci dönüşüm sürecinde aktif olan sınıf temsilcileri tarafından değil, dönüşümlerin ("toplumsal ve ekonomik içerikte") karakteriyle tanımlandı. Bu Marksist kategoriye ilişkin teorik yorumu, bir “burjuva” devriminin mutlaka “burjuvazi” tarafından önderlik edilmeyeceği veya o önderliğin devlette siyasi egemenliğine yol açmayabileceği tezini üretti. Hem Martinov hem de Troçki tarafından reddedilen doğal-sonuçlu bu tez, aktif anlamda proletaryanın önderlik ettiği bir devrimin mutlaka sosyalist bir devrim olabileceği ya da onun “iktidarın fethine” yol açabileceği değil, proletaryanın müttefik olduğu, burjuvazinin belirli katmanlarıyla (örneğin köylülük) ortak hareket ettiği veya onlara dayandığı burjuva devrimi, belirli bir iktidar biçimine yol açabileceği idi.
Lenin açısından, "burjuva devrimi" gibi genel kavramlar, somut analizin araçları ya da kılavuzlarıydı ve o, ilkelerden ya da kavramlardan "çıkarımlar yapma" yoluyla somut sorunlara yanıtlar türetmeye çalışan herhangi bir akıl yürütme biçimini tamamen reddetti.
Yirminci yüzyılın ilk on yılının Rus burjuva devriminin somut sorunlarına, terimlerin en dar anlamıyla burjuva devriminin "genel kavramından" bir yanıt "çıkarmak", Marksizmi alçaltmaktır...[51]
Lenin'in teorik "akıl yürütme tarzı", onun soyut "burjuva devrimi" kavramı ile somut burjuva devrimlerinin özgül biçimleri arasında ayrım yapmasını sağladı. Bu mümkün oldu, çünkü onun burjuva devrimi kavramı, toplumsal ilişkilerin özgül dönüşümleri açısından bir devrimin içeriği ile belirli devrimci süreçlerin itici güçleri — belirli sınıf pratikleri ve toplumsal dönüşümlerle ilgilenen ve aktif olan belirli sınıf temsilcileri- arasında bir ayrım yaptı.
Bu, Lenin'in şu soruları sormasını sağladı:
Rus demokratik devriminde hangi özgül toplumsal dönüşümler söz konusu?
Geçiş döneminde olası gelişme yolları nelerdir? Bu dönüşüm sürecinin olası sonuçlarında hangi sosyal ve politik güçlerin çıkarı var?
Ellerinde hangi mücadele araçları var? Sınıf mücadelesinin gelişmesinin bir sonucu olarak olası sonuç biçimleri nelerdir?
Analizi, şu sonuçları çıkardı:
1. Liberal burjuvazi, Rus toplumsal oluşumundaki feodal ilişkilerin kalıntılarını, özellikle çarlık otokrasisini ortadan kaldırmak için radikal bir devrimle ilgilenmiyor, daha çok toprak sahipleriyle siyasi iktidarı paylaşmakla ilgileniyordu. Liberal burjuvazinin çıkarlarına tekabül eden bir “devrimin” etkileri şunlar olacaktır:
(a) çarlık devletinin göreceli bir burjuva monarşisine dönüşümü;
(b) işçi sınıfı için sınırlı siyasi özgürlükler;
(c) köylü kitlesi pahasına, büyük toprak sahiplerinin sınıf çıkarlarını kökten sarsmadan, kırsalda çarlık için istikrarlı bir toplumsal temel yaratmak üzere tasarlanmış tarımsal “reform”.
2. Sadece proletarya ve köylülük, "radikal" bir burjuva demokratik devrim ve bir cumhuriyetin kurulmasıyla ilgileniyordu. Bunun etkileri şunlar olurdu:
(a) işçi sınıfının sosyalizm mücadelesi için örgütlenmesi için geniş kapsamlı özgürlükler:
(b) feodalizmin tüm kalıntılarının ortadan kaldırılması; millileştirilmiş topraklarda köylü-kapitalist bir ekonominin hızlı gelişimi ve bunun sonucunda köylülüğün kır proletaryası ve kır burjuvazisi olarak hızla farklılaşması.
Lenin'in görüşüne göre, Menşevik "akıl yürütme tarzı"nda "burjuva devrimi" kategorisini oluşturan öğelerin birleştirilmesi vardı - bu, onları devrimin içeriğini itici güçle özdeşleştirmeye götüren bir birleştirmeydi.
Bu birleştirmenin sonuçları, burjuvaziyi demokratik devrimin öznesi olarak -burjuva devriminin özünü "ifade eden" sınıf olarak- oluşturmaktı. Lenin, bu akıl yürütme biçimini, "çabalayan bir akıl yürütme" biçimi olarak nitelendirdi...
...somut soruların yanıtlarını, devrimimizin temel karakteri hakkındaki genel gerçeğin basit mantıksal gelişiminde aramak. [52]
Menşeviklerin, onları Lenin'e Sosyal-Demokrasinin "İktidarın Ele Geçirilmesi" nosyonunu atfetmelerine yol açan, devrimin içeriğini "itici güç" (önderlik eden sınıf ve onun siyasi temsilcileri) ile özdeşleştirmeleri gerçeğiydi, ve Martynov'un Lenin'in analizinde "... yakın Rus devriminin Sosyalist devrimle çakışması" fikrini fark etmesini sağladı.[53]
Çeviri, E.A
Devamı; TROÇKİ VE MENŞEVİZM
Hiç yorum yok