“Kapitalist olmayan yoldan gelişme” teorisi üzerine- kısaca

“Kapitalist olmayan yoldan gelişme” teorisi Dünya devrimleri ve sosyalizmin inşası konusunda Marksist Leninist teorinin en önemli parçalarından birini teşkil eder. Ancak her teorinin gerek tarihi dönemlere ve gerekse ülke lere özgül duruma uygulamaları farklılıklar taşıdığından , teori her döneme ve her ülkeye uygulanacak bir reçete olarak alınmaması gerekir. Marksın ve Lenin in bu teori üzerine görüllerini netleştirmek ezbercilikten kurtulmanın ve bu teoriyle ilgili Marksist Lenininist anlayışın oluşturulmasının ilk adımını oluşturacaktır.

Ekim Devriminden önce

Ekim devriminin zaferinden önce Lenin Narodnik lerin Rusyanin bağımsız olarak kapitalist gelişme dönemini atlayacağı teorisini kesinlikle eleştirmişti. Ancak onun eleştirisi kapitalist olmayan yoldan gelişmeye genel olarak olumsuz bakdığından değil, tarihin o döneminde , diğer devrimlere yardımcı olabilecek henüz başarılı bir proleter devrimin, bir örneğin, ortada olmadığı temelindeydi.

Marks ve Engels eğer gelişmis kapitalist bir ülkede sosyalist devrim olur ve yeni devrimlerin olduğu geri kalmış ülkelerdeki devrimlere gerekli yardımları yapabilirlerse kapitalist olmayan gelişmenin olasılığına inanmışlardı. Bu inançları onların 1870 ve 1880 lerde batı avrupa gelişmiş ülkelerinde sosyalist devrim lerin olacağı beklentisi temelinde gelişmişti. Ancak gelişmeler daha farklı yönde oldu, Buna rağmen Marks ve Engels in kapitalist olmayan gelişme teorisi temel prensip olarak hala güncelliğini korumakta devam etmektedir.

Sol Görüş

Rusya da ve geri kalmış, hala kapitalizm öncesi ilişkilerin hakim olduğu ülkelerde Narodnik, kapitalist olmayan gelişme ye karşı getirilen “komün” teorisinin ortaya çıkması ve yaygınlaşması karşısında Lenin , “Çin de Demokrasi ve Narodnizm “ başlıklı makalesini yayınladıi. Makale de Sun yat Sen in içten ve militan görüşleri ne rağmen savunulanın, (kapitalizmin gelişmesinin Cinde engellenebilecegi görüşünün) , küçük burjuva ve sosyalist gerici nitelikte olduğunu vurgulamıştı..

Ayni sekilde 1914 de “Narodnizm ve ücretli-işçiler sınıfı” başlıklı makalesinde Mikaleiovskinin “Rusyanin kapitalist aşamayı atlayarak sosyalizme geçebileceği “ teorisini “küçük burjuva hayalci” ‘ “küçük burjuva sosyalizmi”, kapitalizmden kaçmanın yolunu arayan ‘ küçük burjuva entellektuellerin hayali; olarak nitelemişti... Çünki Dünyanın hiç bir yerinde proleterya nın başta olduğu bir ülke yoktu ve Dünyanın ekonomik ve sosyal yapısı hala kapitalizm tarafindan yönlendirilmekteydi. Kapitalizmin hiç gelişmemiş olduğu ülkelerde dışardan yardım almadan , sadece kendi gücüne dayanarak sosyalizmin kurulabilecegi düşüncesi , Lenin in sözleriyle küçük burjuva duygusal ve milliyetci bir görüştü.

Sag Görüş

Narodnik lerin karşısında tam gerici bir saf alan Sosyal Demokratlarsa hiç bir şart altındagelişmenin gercekleşemeyecegini“””” bizim görevimiz, insanlık tarihinin kaçınılmaz bir bağlantısı olan kapitalizmi yavaşlatmak değil dir..Gerçekte ‘ onun gelişmesine yardımcı olabiliriz….”” dedikten sonra , daha da ileri giderek “” gelecekte gelişmis olan sosyalist ülkeler bile sömürgeci politikalar uygulamak zorunda kalacaktır”” diyerek sosyal şövenizmin ve batı ırkcılığının bir başka örneğini göstermişti. gelişmemis ülkelerin kapitalist olmayan yoldan savunuyorlardi. Ikinci Enternasyonel in kahramanlarindan Van Kol , Marks ve Engels in görüşlerinin yanlış ve kapitalizmin kaçınılmaz olduğunu ve bu nedenlede

Sömürgelerin ve az gelişmiş ülkelerin gelişmiş kapitalist (medeni!!) ülkeler tarafindan işgalini ve ekonomik sömürüsünü “ gelişme” olarak lanse eden ikinci enternasyonalci Sosyal demokrat ların Görüşlerini ,,” kapitalizmin insanlığın ekonomik gelişiminin kaçınılmaz bir dönemi olduğu ve bu nedenle hic bir şart altında kapitalizm olmadan sosyalizmin gerçekleşemeyeceği” olarak özetleyebiliriz.

Kendi emperyalist “anavatan” larının yayılmacılığının “soldan” teorik kılıfını hazırlamış olan bu ikinci enternasyonalciler in günümüzde de ayni şeyi (globalcilik, emperyalist birlikler altında Ulusların birleşmesi, ezilen ülkeler için anti-Ulus culuk vb..) savunmaları hiç te şaşırtıcı olmasa gerek.

Narodnik lerin ve sağcı oportunistlerin görüşlerini reddeden Lenin bu dönemde ezilen halkların siyasi kurtulusu üzerine yoğunlaştı.

Ekim devrimi ve devamı kapitalist öncesi üretim iliskilerının hakim olduğu bir ülkede “kapitalist gelişme” döneminin kısa kesilerek sosyalizmin kurulabileceginin bir kanıtı oldu.

Kapitalist olmayan gelişme teorisi- Güncel

Kapitalist olmayan yoldan gelişme ülkelerin ekonomik yapısına göre birbirinden farklı şekillerde olacağı gerçeğinin yanında, birbirinden farklı bir hız takip edecegi gerçeğini de göz önünde bulundurmak gerekir.

Günümüzde , Sovyet öncesi dünya ekonomisinden farklı olarak, kapitalizm bir sürü ülkede çarpık da olsa gelişme göstermiş, kapitalizm öncesi iliskiler (feudal iliskiler- her ülkede farklı derecede ) etkisini bir ölçüde kaybetmiş ya da kaybetmek üzere.

Gerek devrim ve devrim öncesi mucadele , gerekse devrimin başarısı ilk gününden itibaren karşılaşılacak ilk sorun Ekonominin geliştirilmesi ve sosyalist ekonominin gerçekleştirilmesi sorunu dur. Ancak, sorun ve teori her ülkenin özgül ekonomik yapısına, kapitalizmin gelişme derecesine bağımlı olarak ele alınması gerekir. Bu kimi ülkede var olan kapitalist gelişmeye bağlı olarak direk bir geçiş, kiminde kısa, kiminde uzun süreli bir geçiş olabilir. Bunun tahlilini Ekim devrimi önderlerinden farklı olarak, önlerinde örnek bulunan ve bu örnekler temelinde (yapması gereken ) yapacak olan devrimin önderliğini yapan, en geniş profesyonelleri de parti önderliğinde örgütlemiş (olması gereken) olan parti olacaktır.