Devrimci Durum Üzerine – Lenin ve Stalin’den
Genelde olduğu gibi özelde de devrimin yolunun belirlenmesi, devrimci partinin siyasi çizgisinin oluşmasında önemli ve belirleyici unsurlardır. Marksist-Leninist parti veya örgüt, net bir stratejik çizgi olmaksızın proletaryanın gelişmesinde ve halkın devrimci mücadelesinde önemli bir rol oynayamaz, çünkü doğru taktikler stratejik çizgi temelinde tanımlanabilir ve hayata uygulanabilir.
“Stratejik çizgi, somut bir süreçteki temel çelişkileri tanımlar. Partinin veya örgütün stratejik çizgisini çizerken, genele bağlı olarak kendine özgü hedeflerini ve stratejik görevlerini belirler, devrimin ana düşmanını ve itici güçlerini ve özelde işçi sınıfının iç ve dış müttefiklerini belirler. Bu nedenle strateji, devrimin yoluna, yani mevcut toplumsal koşulları kökten dönüştürme, kapitalist sömürüyü ortadan kaldırma ve sosyalizmi inşa etme görevini üstlenme mücadelesinin doğasına atıfta bulunur”. Stalin'in tanımladığı gibi;
“Strateji, devrimin ana güçleri ve yedekleriyle ilgilenir. Devrimin bir aşamadan diğerine geçmesiyle değişir, ancak belirli bir aşama boyunca temelde değişmeden kalır.” Stalin, Sayfa 263
“Taktikler, stratejik hedeflere doğru ilerlemek için kullanılacak araçları, benimsenecek örgütlenme biçimlerini ve verilen her özel koşulda sorunların üstesinden gelme mücadelesini belirlemekten oluşur”. Stalin'in tanımladığı gibi;
“Taktikler, proletaryanın mücadele biçimleri ve örgütlenme biçimleriyle, değişimleri ve bileşimleriyle ilgilenir. Devrimin belirli bir aşamasında taktik, devrimin akışına veya alçalmasına, yükselişine veya düşüşüne bağlı olarak birkaç kez değişebilir.” Stalin, Sayfa 263
Özellikle “devrimci durum” değerlendirmesi tüm değerlendirmelerin anasıdır. Belirli bir somut durumdaki devrimci mücadeleye ilişkin her biçim ve taktik, küçük-burjuva eğilimlere hizmet etmek için ezbere öğrenilen soyut sloganlarla değil, o andaki “Devrimci Durum” un - mevcut nesnel ve öznel koşulların - değerlendirilmesiyle belirlenir. “Eğer Marksizm’e sadık kalacaksak” diyor Lenin,
“genellemelere başvurarak nesnel koşulları analiz etme görevinden kaçamayız ve kaçmamalıyız; çünkü son tahlilde bu şartların değerlendirilmesi sorunların nihai cevabını verir.” Lenin, Sayfa 47
Halkı devrimci durumun olmadığı yerde devrime, devrimci durumun olduğu yerde ayaklanmayı reddetmeye çağırmak, genel olarak yalpalayan küçük-burjuva ve özel olarak Troçkizmin varyasyonlarında yaygın bir alışkanlıktır. Bir zamanlar Stalinistlerin aktif mücadele dolu bir kalesi olan ve 1990'lardan sonra Troçkizm'in ve onun açık ve gizli çeşitlerinin mantar gibi çoğaldığı Türkiye, gelinen yerde bu alışkanlığa somut bir örnek teşkil ediyor. Troçkistler ve varyasyonları Parlamentonun aktif olmadığı olgusal argümana ve sadece bu olgunun “devrimci durumun” varlığını oluşturduğu argümanına dayanarak, dini otokrasiyi devirmek için “sosyalist devrim” çağrısı yapıyorlar.
Troçkistlerin ve varyasyonlarının iddiasının aksine, Lenin şöyle diyor;
“Ülkedeki devrimci durumu Duma'da olup bitenler açısından değerlendirmemeliyiz. Aksine, Duma'da ortaya çıkan soruları ve olayları ülkedeki devrimci durum açısından değerlendirmeliyiz." Lenin, [14]
Nüfusun yüzde 99'undan fazlasının parlamentarizm yanılsaması içinde olduğu, yüzde 50'den fazlasının sadece gerici değil, aktif olarak karşı devrimci olduğu, geriye kalanların %25+-'inin esas olarak kendileriyle ilgili “burjuva demokratik haklar” ile ilgilendiği, geri kalanların çoğunun “sosyalizme parlamenter yol” a inandığı, ve geniş kitleleri kucaklayan güçlü bir ML Partisinin olmadığı bir ülkede “Devrimci Durum ne olabilir” sorusuna yanıt verebilmek için Marksizm-Leninizm’in uleması olmaya gerek yoktur. Bunlar, verili somut koşullarda devrimci durumun olmadığını gösteren özgül nesnel ve öznel koşullardır. Lenin'in dediği gibi;
“Marks'ın yöntemi, her şeyden önce, belirli bir anda, belirli ve somut koşullarda tarihsel bir sürecin nesnel içeriğini gerektiği gibi dikkate almaktan oluşur; bu, her şeyden önce, hangi sınıfın hareketinin bu somut koşullarda mümkün olan ilerlemenin temeli olduğunu anlamak içindir.” Lenin, Sayfa 152
Devrimci bir durumu oluşturan şey, aşırı sol ajitasyonlar, mevcut bir veya daha fazla kriz değil, nesnel ve öznel koşullardaki tüm değişikliklerin toplamıdır. Lenin'in açıkladığı gibi;
"bu, ne bir tesadüf ne de herhangi bir demagojinin veya ajitasyonun sonucudur, ama savaşın ortaya çıkardığı krizin nesnel koşulları ve şimdiki grevleri, gösterileri ve kitlesel devrimci mücadelenin diğer benzer pratik yansımalarını üreten sınıf çelişkilerinin keskinleşmesidir." Lenin, [2]
Eğilimi giderek derinleşecek olan kapitalizmin genel krizi, devrimci durumun ve dolayısıyla sosyalist devrimin gündemde olduğu genel sonucunu çıkarmamıza neden oluyor. Ancak, genel olarak gündemde olan, özelde gündemde olabilir de olmayabilir de. İşte bunun değerlendirmesi sonucu “devrimci durum” denen şeydir.
“Devrimci durum” nedir?
“Marksist’e göre” diyor Lenin,
“devrimci bir durum olmaksızın bir devrimin imkânsız olduğu tartışma götürmez; dahası, her devrimci durum devrime yol açmaz. Genel olarak konuşursak, devrimci bir durumun belirtileri nelerdir? Aşağıdaki üç ana göstergesini belirtirsek kesinlikle yanılmış olmayız:
(1) Egemen sınıfların yönetimlerini herhangi bir değişiklik olmaksızın sürdürmelerinin imkânsız olduğu durumlarda; “Üst sınıflar” arasında şu ya da bu biçimde bir kriz olduğunda, egemen sınıfın politikasında, ezilen sınıfların hoşnutsuzluğunun ve öfkesinin patlak verdiği, bir çatlağa yol açan, kriz olduğunda. Bir devrimin gerçekleşmesi için “alt sınıfların artık eskisi gibi yaşamak istememeleri” genellikle yetersizdir; ayrıca “üst sınıfların eskisi gibi yaşayamaması” gerekir;
(2) ezilen sınıfların ıstırabı ve yoksunluğu her zamankinden daha şiddetli hale geldiğinde;
(3) Yukarıdaki nedenlerin bir sonucu olarak, “barış zamanı”nda hiç şikâyet etmeden kendilerinin soyulmalarına izin veren kitlelerin faaliyetlerinde önemli bir artış olduğunda, ancak çalkantılı zamanlarda hem krizin tüm koşulları hem de “üst sınıflar” tarafından bağımsız tarihsel eyleme çekilirler.
"Yalnızca bireysel grupların ve tarafların değil, hatta tek tek sınıfların bile iradesinden bağımsız olan bu nesnel değişiklikler olmaksızın, genel bir kural olarak bir devrim mümkün değildir. Bütün bu nesnel değişikliklerin toplamına devrimci durum denir. ” Lenin, 2. Enternasyonal'in Çöküşü
Lenin, “devrimci durumun” ortaya çıkması için “nesnel koşulların” tek başına yeterli olmadığını vurgular;
” Her devrimci durum bir devrime yol açmaz; devrim yalnızca, yukarıda sözü edilen nesnel değişikliklere öznel bir değişimin eşlik ettiği bir durumdan, yani devrimci sınıfın eski hükümeti kıracak (veya yerinden edecek) kadar güçlü bir devrimci kitle eylemi gerçekleştirme yeteneğinin var olmasından doğar.”. Lenin, Sayfa 162
Marksist Leninistler, aşırı sol sloganların arkasına saklanan ve emekçi kitlelerin geleceği ve yaşamı üzerinde uzaktan kumar oynayan çeşitli tonlardaki Troçkistler dışında, Devrim konusunu ve devrimci durum için nesnel ve öznel koşulların analizini hafife almazlar. Enver Hoca'nın da dediği gibi;
“İşçi sınıfının devrimci partisi, Marksizm-Leninizm’in evrensel bir yasa olarak şiddetli devrim (zor kullanma) konusundaki öğretilerine sarsılmaz bir şekilde bağlı kalırken, maceracılığa kararlı bir şekilde karşıdır ve asla silahlı ayaklanma ile (kumar) oynamaz. Her durumda ve koşulda, kendisini ve kitleleri devrimdeki belirleyici savaşlara hazırlamak, burjuvazinin egemenliğini devrimci şiddetle devirmek için çeşitli biçimlerde aralıksız devrimci mücadele ve faaliyet yürütür. Ancak ve ancak devrimci durum tamamen olgunlaştığında, silahlı ayaklanmayı doğrudan günün düzenine sokar ve onu zafere taşımak için tüm siyasi, ideolojik, örgütsel ve askeri önlemleri alır.” Enver Hoca, [1]
Lenin, taktiksel yaklaşımın özüne iki farklı durumda işaret eder.
“Bugün devrimci bir durum yoktur, kitleler arasında huzursuzluk yaratan veya onların faaliyetlerini yükselten koşullar yoktur; bugün size bir oy pusulası veriliyor- onu alın, hapse girmek zorunda kalmaktan korktukları için parlamento koltuklarına tutunan adamlar için rahat yasama işleri bulmanın bir yolu olarak değil, düşmanlarınıza karşı bir silah olarak kullanmak için örgütlenmeyi öğrenin.
Yarın oy pusulanız elinizden alınır ve size bir tüfek ya da muhteşem ve en güncel hızlı ateş eden bir silah verilir- bu ölüm ve yıkım silahını alın, savaştan korkan mızmızlara aldırmayın; dünyada işçi sınıfının kurtuluşu için ateş ve kılıçla yok edilmesi gereken çok şey var; kitleler arasında öfke ve çaresizlik büyürse, devrimci bir durum ortaya çıkarsa, yeni örgütler yaratmaya hazırlanın ve bu yararlı ölüm ve yıkım silahlarını kendi hükümetinize ve kendi burjuvazinize karşı kullanın.” Lenin, Sayfa 162
Hem nesnel hem de öznel koşullar olarak devrimci durumun bir bütün olarak değerlendirilmesini özetlerken, Lenin şunları söylüyor:
“Öncelikle, mevcut devrimci durumun doğasını toplumsal, ekonomik ve politik gelişmenin genel eğilimleri açısından incelememiz gerekir; ikincisi, bugün ... sınıfların (ve partilerin) siyasi gruplaşması; üçüncüsü, bu durumda ve toplumsal güçlerin bu siyasi gruplaşmasıyla Sosyal-Demokrat İşçi Partisinin temel görevlerini incelememiz gerekir.” Lenin, Sayfa 73
Nesnel koşullar
Lenin, Marx ve Lenin'i tutarsızlıkla suçlayan P. Nezhdanov'a verdiği yanıtta;
“Bağlantı dolaylı da olsa vardır; tüketim, son tahlilde, üretimi takip etmelidir ve eğer tüketim halk kitlelerinin proleter durumu tarafından sınırlandırılırken, üretici güçler üretimin sınırsız büyümesine doğru ilerliyorsa, kuşkusuz bir çelişki vardır. Bu çelişki, kapitalizmin imkansızlığını değil, daha yüksek bir biçime dönüşümünün bir zorunluluk olduğunu gösterir: bu çelişki ne kadar güçlenirse, bu dönüşümün nesnel koşullarının yanı sıra öznel koşullar da o kadar gelişmiş olur, yani, işçilerin bu çelişkinin bilincine varması.” Lenin, [15]
“Tüm Marksistlerin savunduğu gibi, Emperyalizm dönemi, yani kapitalizmin çöküşü için nesnel koşulların olgunlaştığı ve sosyalist proleter kitlelerinin bulunduğu bir dönem” şeklindeki genel değerlendirmeyi belirterek, özellikle “bireylerin veya grupların arzularının değil, çağın nesnel koşullarının mücadeleyi doğurduğunu” vurguluyor.” (Sayfa 127) Bu nedenle, “nesnel koşulları incelemeliyiz... bu nesnel analizden hareketle, farklı sınıfların hatalı ideolojisini ekonominin gerçek içeriğinden ayırmalı ve bu gerçek ekonomik değişimler temelinde üretici güçlerin ve proleter sınıf mücadelesinin gelişmesi için neyin gerekli olduğunu belirlemeliyiz.” (Sayfa 78) Ve “kitlelerin doğrudan devrimci saldırısı için nesnel koşullar olduğunda, Partinin en yüksek siyasi görevi “kendiliğinden harekete hizmet etmektir”. Bu tür devrimci çalışmayı "politika" ile karşılaştırmak, siyaseti aldatmaya indirgemektir. Bu, Duma'daki siyasi eylemi, kitlelerin Ekim ve Aralık aylarındaki siyasi eyleminin üzerine çıkarmak anlamına gelir; başka bir deyişle, entelektüel oportünizmi için proleter devrimci bakış açısını terk etmek anlamına gelir.” (Sayfa 190) Çünkü, “bir ya da diğer mücadele araçlarının kullanılması, ekonomik ya da politik belirli krizin nesnel koşullarına bağlıdır. Devrimcilerin daha önce vermiş olabileceği herhangi bir karar üzerine değil. [3]. Ve
“her mücadele biçimi, karşılık gelen bir teknik ve buna uygun bir aygıt gerektirir. Nesnel koşullar, parlamenter mücadeleyi temel mücadele biçimi haline getirdiğinde, parlamenter mücadele aygıtının özellikleri kaçınılmaz olarak Partide daha belirgin hale gelir.
Öte yandan, nesnel koşullar kitlelerin politik kitle grevleri ve ayaklanmaları biçiminde bir mücadelesine yol açtığında, proletaryanın partisinin bu mücadele biçimlerine “hizmet edecek” bir “aygıtı” olmalıdır ve elbette bu, parlamenter cihaza benzemeyen özel bir “cihaz” olmalıdır. Halk ayaklanmaları için koşulların var olduğunu kabul eden ve buna rağmen gerekli aygıtı kurmayı başaramayan örgütlü bir proletarya partisi, aydın gevezelik partisi olacaktır; işçiler onu terk edecek ve anarşizme, burjuva devrimciliğine vb., gideceklerdir.” Lenin, Sayfa 190
“Çeşitli bireylerin iradesine ve bilincine, hayallerine ve teorilerine bakılmaksızın” der Lenin, "Marks, onun gerçek tarihsel içeriğini, nesnel koşullar nedeniyle bundan kaçınılmaz olarak çıkması gereken sonuçları belirlemek için makul ve materyalist bir tarzda çaba gösterir." Çünkü, “Toplumsal yaşamın nesnel koşulları ve sınıf mücadelesi, dindar niyetlerden ve yazılı programlardan çok daha güçlüdür.” Lenin, Sayfa 101
Gerçek zeminden ayrılmadan yapılan mevcut koşulların somut değerlendirmeleri yoluyla diyor Lenin:
“En azından bir dereceye kadar, devrimde esas olan başka bir sanatı da öğrendik, yani eğer koşullardaki değişiklikler gerektiriyorsa, esneklik, nesnel hızlı ve ani taktik değişiklikleri yapma yeteneği.” Lenin, Sayfa 243
Her özgül bir koşulun önemini emperyalist savaşın iç savaşa dönüştürülmesi örneğiyle değerlendiren Lenin,
“Emperyalist savaşın iç savaşa dönüştürülmesi öznel değil, nesnel koşulların temellerine dayanması gerektiğini söyleyen Marksist bakış açısını savunmak gerekir.” [4]
Öznel Koşullar
İktidarı ele geçirme mücadelesinin öznel koşullarının yaratılması, işçi sınıfının devrimci bilinç kazanması, ekonomik, politik ve ideolojik sorunların önemini kavraması ve belirli bir devrimci olgunluk düzeyine ve sağlam öncü örgütlenmeye ulaşmasına yönelik faaliyetlerle ilgilidir.
Nesnel koşullar olgunlaşmış olsa bile, öznel koşullar olmadan bir devrim veya devrimin başarısı mümkün değildir.
“Bazıları, saldırıyı başlatmak için iktidardaki sınıfın nesnel olarak yok olma sürecini işaret etmenin yeterli olduğunu düşünüyor. Ama bu yanlıştır. "Bunun yanında başarılı bir saldırı için gerekli olan öznel koşulların da hazırlanmış olması gerekir. Saldırılar için öznel koşulların hazırlanmasını egemen sınıfın iktidarının yok edilmesinin nesnel süreçlerine uygun hale getirmek, işte tamda bu, ustaca ve yerinde bir şekilde uygulanması gereken strateji ve taktikler görevidir.” Lenin, Sayfa 39
Öznel faktörün hazırlanmasında, Lenin'in ilk eserlerinde yazdığı gibi, “işçi sınıfının devrimci partisi, önderliği, eğitimi ve devrimci kitlelerin Seferberliği belirleyici bir rol oynamaktadır. Parti bunu hem somut koşullara hem de kitlelerin devrimci arzu ve taleplerine ve proletaryayı ve emekçi kitleleri içinde yaşadıkları durum, baskı ve sömürü, burjuvazinin barbar yasaları konusunda bilinçlendiren yoğun ve politik olarak iyi düşünülmüş devrimci eylemleri içeren muazzam miktarda çalışma yoluyla ve köleleştirici düzeni devirmek için bir araç olarak devrimin mutlak gerekliliğine cevap veren doğru bir siyasi çizgi oluşturarak başarır. . .” Enver Hoca, [1]
Devrimci durum için nesnel ve öznel koşullar mevcut olduğunda
“Her devrimci durumda temel görevlerden biri ... halkı silahlandırmak ve proletaryanın askeri örgütlerini güçlendirmek olmalıdır” [16], çünkü “hoşumuza gitsin ya da gitmesin ve tüm “yönetmeliklere” rağmen, akut devrimci durum, bir gösteriyi bir greve, bir protestoyu bir kavgaya, bir grevi bir ayaklanmaya dönüştürmeye zorunlu kılacaktır.” [17] ve "aşağıdan gelen bu baskıyı uygulayabilmek için proletarya silahlandırılmalıdır -çünkü devrimci bir durumda sorunlar olağanüstü bir hızla açık iç savaş aşamasına kadar gelişir- ve sosyal-demokrat Parti tarafından yönlendirilmelidir." Lenin, Sayfa 39
Stalin'in Sverdlov Yoldaşa verdiği yanıtta belirttiği gibi;
“Devrimci yükseliş” ile “doğrudan devrimci durum” arasında katı ve hızlı bir çizgi çekilemez. Şunu söyleyemeyiz: “Bu noktaya kadar devrimci bir yükselişimiz var; bunun ötesinde, doğrudan devrimci bir duruma sıçramamız var.” Sadece akademisyenler soruyu bu şekilde ortaya koyabilirler. Devrimci yükseliş genellikle “belirsiz bir şekilde” devrimci duruma geçer. Görev, doğrudan devrimci durum denen şeyin "başlangıcını" beklemeden, proletaryayı kesin devrimci savaşlar için hazırlamaktır." Stalin, Sayfa 290
Görüldüğü gibi Türkiye örneğinde Troçkistlerin tek başına devrim çağrısı, yalnızca mevcut nesnel ve öznel koşulları tamamen göz ardı ettiği için değil, devrim için “halkı silahlandırma” çağrısı da yapmadığı için anlamsızdır- (belki de rahat evlerinde oturuyorlar ve daimî Türk “ordusunun taraf değiştirip” devrimi gerçekleştirmesini bekliyorlar) (bakınız “Sürekli Ordu üzerine Lenin vs. Troçki”).
Devrimci durum bir dereceye kadar mevcut olsaydı, seçimleri boykot edip devrim çağrısı yapmakta haklı olacaklardı. Lenin'in açıkladığı gibi;
“Koşulların, devrimci durumun zorlamasıyla, “seçim” toplantılarında hiçbir seçim olmayacak; seçimler dışında ve seçimlere rağmen parti ajitasyon toplantılarına dönüştürülecek; başka bir deyişle, sonuç “aktif boykot” olarak adlandırılan şey olacaktır.
Devrimci ve karşı devrimci durumun gerçekleri, Duma'ya savaşmak amacıyla katılma hayallerinin boşuna olduğunu ve aktif boykot taktiklerinin doğru olduğunu, bir sürü argümandan daha ikna edici bir şekilde kanıtlıyor. “[5]
Dini otokrasiye muhalefet de dahil olmak üzere, herkesi “faşist” olarak adlandırmaları ve dolayısıyla “Marksist Leninistlerin taviz veremeyeceklerini” öne sürmeleri, eğer devrimci koşullar mevcut olsaydı bir dereceye kadar doğru olurdu. Lenin'in açıkladığı gibi;
“Komünist karar, devrimci durumun partide daha fazla homojenlik olmasını gerektirdiğini söylüyor. Bu inkâr edilemez. Reformistlerle “birliği” savunanların kararı, bu yadsınamaz gerçeği, itiraz etmeye cesaret edemeden atlatmaya çalışıyor.
Komünist karar, reformistlerin parti kararlarına boyun eğmesini gerektiren koşulun gözetilmediği İtalya'daki durumun bir özelliği olduğunu söylüyor. İşin özü budur. Durum böyleyken, genel devrimci durumun keskinleştiği bir zamanda reformistlerin partide kalmasına izin vermek sadece bir hata değil, aynı zamanda bir suçtur ve ülke belirleyici devrimci savaşların arifesinde bile olabilir.” [6]
Marksist Leninistler, somut koşulların somut değerlendirmesi olmadan gerçek zemini terk etmezler ve taktikler ortaya koymazlar.
Objektif ve sübjektif koşullar eksik olduğunda
Lenin, “Temel Bir Soru” başlıklı makalesinde aydınlatıcı bir örnek veriyor;
“Rus emekçi kitleleri hangi sınıflardan oluşuyor? Onların İşçi ve köylülerden oluştuğunu herkes biliyor. Bu sınıflardan hangisi çoğunlukta? Köylüler. Sınıf konumları açısından bu köylüler kimlerdir? Küçük mülk sahipleri. Bundan şu soru ortaya çıkıyor: Eğer nüfusun çoğunluğunu küçük mülk sahipleri oluşturuyorsa ve eğer sosyalizmin nesnel koşulları yoksa, o zaman nüfusun çoğunluğu nasıl sosyalizmden yana olduğunu söyleyebilir? Çoğunluğun iradesine karşı sosyalizmin kurulması hakkında kim bir şey söylüyor veya kim bir şey söyleyebilir?” [7]
Ne nesnel ne de öznel koşulların olmadığı Türkiye örneğindeki koşullar göz önüne alındığında Troçkistler, askeri darbeyle %99'un iradesine karşı bir sosyalizm öneriyor olmalılar.
Lenin, devrimci durumun koşulları mevcut olmadığında, Rusya'da verili bir zamanda görevi açıklar;
“Mevcut yeni koşullar, yeni mücadele biçimleri gerektiriyor. Duma tribünün kullanımı mutlak bir zorunluluktur. Proletarya kitlelerini eğitmek ve örgütlemek için uzun süreli bir çaba özellikle önem kazanıyor. Yasadışı ve yasal örgütlenmenin bilesimi, Parti'nin önünde özel sorunlar doğuruyor. Liberallerin ve tasfiyeci aydınların itibarsızlaştırmaya çalıştıkları devrim deneyiminin popülerleştirilmesi ve açıklığa kavuşturulması hem teorik hem de pratik amaçlar için gereklidir. Ama Parti'nin -mücadele yöntemlerinde ve araçlarında yeni koşulları hesaba katması gereken- taktik çizgisi değişmeden kalır. Konferans kararlarından biri, devrimci sosyal-demokrat taktiklerin doğruluğunun, 1905-07 kitle mücadelesi deneyimiyle doğrulandığını belirtir. Bu ilk kampanyadan kaynaklanan devrimin yenilgisi, görevlerin yanlış olduğunu, yakın hedeflerin “ütopik” olduğunu değil, yöntemlerin ve araçların yanlış olduğunu değil, güçlerin yeterince hazırlıklı olmadığını, devrimci krizin yeterince geniş ve derin olmadığını ortaya çıkardı...Bırakın Liberaller ve korkmuş aydınlar, özgürlük için ilk gerçek kitle savaşından sonra cesaretlerini yitirsinler ve korkaklar gibi tekrar etsinler: Daha önce yenildiğiniz yere gitmeyin, o ölümcül yola bir daha adım atmayın. Sınıf bilinçli proletarya onlara şöyle cevap verecektir: tarihteki büyük savaşlar, devrimlerin büyük sorunları, ancak ileri sınıfların tekrar tekrar saldırıya geçmesiyle çözülmüştür- ve yenilgiden çıkardıkları dersleri öğrendikten sonra zafere ulaşmışlardır. Yenilen ordular iyi öğrenir. Rusya'nın devrimci sınıfları ilk kampanyalarında yenildiler, ancak devrimci durum devam ediyor. Yeni biçimlerde ve başka yollarla, bazen istediğimizden çok daha yavaş, devrimci kriz yaklaşıyor, yeniden doruğa çıkıyor. Bu krize daha geniş kitleleri hazırlamak için uzun süren çalışmalara devam etmeliyiz; bu hazırlık, daha yüksek ve daha somut görevler dikkate alınarak daha ciddi olmalıdır; ve bu işi ne kadar başarılı yaparsak, yeni mücadeledeki zaferimiz o kadar kesin olacaktır.” [8]
Savaşlar, nesnel ve öznel koşulların yoğunlaşmasının tetikleyicisi olabilir. “Büyük Güçler arasında bir emperyalist savaş... devrimci bir durum yaratır, kitlelerde devrimci duygular ve huzursuzluk yaratır”, Lenin, Sol Kanadın Zimmerwald'daki Taslak Kararı
““savaşın kendisi, devrimci bir durum yaratarak ve onu genişleterek ve derinleştirerek kitlelere devrim dersini öğretmeye başladı ve öğretiyor.” [10]
Öznel koşulların yaratılması için mücadele etmenin önemi, kapitalizmin doğası gereği nesnel koşulların beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilmesi ve öznel koşulların varlığı olmaksızın, burjuvazinin kendiliğinden ayaklanmaları zorla ya da bazı tavizler vererek durdurabilmesidir. Rusya örneğinde, Lenin şu yorumu yapar;
“Ülkede devrimci bir durum olgunlaşıyordu ve çarlık hükümeti, köylüleri “aşağıdan” harekete geçene kadar beklemek yerine “yukarıdan” kurtarmayı tercih ederek, serfliğin kaldırılmasına (sözde Köylü Reformu) hazırlanıyordu. ” [11].
Herhangi bir verili zamanda devrimci durumu değerlendiren Lenin, “tarih” diyor,
“konuşmalarla ikna olunmaz, …kelimelerle oynamanın ve kartondan bir kılıcı sallamanın faydasız olduğunu görüyoruz.” [12]
Her iki koşulda da taktikler, emekçi kitlelerin çıkarları ve onların mücadeleleri göz önünde bulundurularak belirlenir, yani bağlamda devrimci, sosyalist görevlere tabidir. Bu nedenle,
“Doğrudan, açık, gerçekten kitlesel ve gerçekten devrimci mücadele koşulları henüz mevcut olmadığında devrimin çıkarlarını (propaganda, ajitasyon ve örgütlenme) devrimci olmayan kuruluşlarda ve çoğu zaman düpedüz gerici örgütlerde, devrimci olmayan bir durumda, devrimci eylem yöntemlerine duyulan ihtiyacı hemen takdir edemeyen kitleler arasında devrimin çıkarlarını savunabilmek, devrimci olmak, çok daha zor ve çok daha değerlidir. [13]
Devrim için nesnel veya öznel koşullar olmadığında
Lenin'in devrimin her aşamasında taktiklere ilişkin değerlendirmelerinin farklı olması ve devrimci durumla bağlantılı olarak Marksist diyalektiğin uygulanmasından yoksun olanlara çelişkili görünmesi tesadüf değildir. Öznel koşulların yaratılmasının önemine atıfta bulunarak Stalin'i okuyalım:
“Birinci dönem, Partimizin oluşum, kuruluş dönemiydi. Yaklaşık olarak Iskra'nın kuruluşundan Üçüncü Parti Kongresi'ne kadar olan zaman aralığını kapsar (1900'ün sonundan 1905'in başına kadar).
Bu dönemde Parti, itici güç olarak zayıftı. Yalnızca kendisi genç olduğu için değil, aynı zamanda bir bütün olarak işçi sınıfı hareketinin genç olması ve özellikle bu dönemin ilk aşamalarında devrimci durum, devrimci hareket eksik ya da çok az gelişmiş olduğu için de zayıftı, köylülük sessizdi ya da somurtkan mırıldanmanın ötesine geçmedi; işçiler yalnızca kısmi ekonomik grevler ya da bütün bir kasabayı kapsayan siyasi grevler gerçekleştirdiler; hareket biçimleri yeraltı ya da yarı-yasal nitelikteydi; işçi sınıfı örgütlenme biçimleri ayrıca esas olarak bir yeraltı karakterine sahipti).
Partinin stratejisi -çünkü strateji yedeklerin mevcudiyetini ve onlarla manevra yapma olasılığını gerektirir- zorunlu olarak dar ve kısıtlıydı. Parti, hareketin stratejik planının, yani hareketin izlemesi gereken yolun haritasını çizmekle yetindi; ve Parti'nin yedekleri -Rusya ve dışındaki düşman kampı içindeki çelişkiler- Parti'nin zayıflığı nedeniyle kullanılmamış ya da neredeyse kullanılmamış olarak kaldı.
Partinin taktiği, taktikler, kitleleri kazanmak ve stratejik başarıyı güvence altına almak amacıyla, hareketin tüm biçimlerinin, proleter örgütlenme biçimlerinin, bunların birleştirilmesi ve karşılıklı olarak desteklenmesi vb., nin kullanılmasını gerektirdiğinden, oldukça dardı ve kapsamsızdı.
Bu dönemde Parti, dikkatini ve ilgisini Partinin kendisine, kendi varlığına ve korunmasına odakladı. Bu aşamada kendini bir tür kendi kendine yeten güç olarak görüyordu. Bu doğaldı: Çarlığın Partiye şiddetli saldırıları ve Menşeviklerin onu içeriden yıkma ve Parti kadrolarını şekilsiz, Partisiz bir yapı ile değiştirme çabaları... Partinin varlığını tehdit etti ve sonuç olarak, Partiyi koruma sorunu bu dönemde büyük önem kazandı.
O dönemde Rusya'da komünizmin başlıca görevi, işçi sınıfının en iyi unsurlarını, en aktif ve proletaryanın davasına en bağlı olanları Partiye toplamaktı; proletarya partisinin saflarını oluşturmak ve onu sağlam bir şekilde ayağa kaldırmak. Yoldaş Lenin bu görevi şu şekilde formüle ediyor: "proletaryanın öncüsünü komünizm tarafına kazanmak" (bkz. "Sol" Komünizm). “Stalin, Sayfa 279
Ve Lenin; “Devrimci bir durumun olmadığı Barış zamanında bile, işçilerin kapitalistlere karşı kitlesel mücadelesi -örneğin kitle grevi- her iki tarafta da büyük acılara, mücadelede şiddetli tutkulara yol açıyor, burjuvazi sürekli olarak şunu ısrarla vurguluyor: “kendi evlerinde efendiler” olarak kalacaklar ve kalmaya niyetliler, vb. “
“Ve devrim zamanında, siyasi hayatın kaynama noktasına geldiği zaman, Sovyetler gibi, tüm sanayi kollarındaki tüm işçileri, tüm askerleri, kırsal nüfusun tüm çalışan ve en yoksul kesimlerini kucaklayan bir örgüt -böyle bir örgüt mücadelenin gelişmesiyle, basit saldırı ve savunmanın “mantığı” ile, kaçınılmaz olarak sorunu açıktan ortaya koymak durumuna gelir.
Orta bir pozisyon alma ve proletaryayı burjuvazi ile “uzlaştırma” girişimi, tamamen aptallıktır ve sefil başarısızlığa mahkumdur.” Lenin, Sayfa 227
Sonuç
Özellikle devrim yolunun belirlenmesi, devrimci partinin siyasi çizgisinin ve stratejik çizgisinin oluşumunda belirleyici unsurlardır. Stratejik çizgi, belirli bir aşama boyunca temelde değişmeden kalan somut bir süreçteki temel çelişkileri tanımlar. Bu stratejik hedef değişikliklerine doğru ilerlemek için kullanılacak taktikler, her belirli koşulda değişir. Devrim yolunda strateji için doğru taktikleri belirlemek için her somut durumun kendi değerlendirilmesi yapılır- her bir konunun tek başına değerlendirilmesi değil, diğer konularla diyalektik bağlantıları ile değerlendirilmesi.
Lenin'in açıkladığı gibi, değerlendirme, "diğer her siyasi sorun gibi, Marksistler tarafından, bir bütün olarak devrimci durumun tamamı dikkate alınarak, soyut olarak değil, somut olarak ele alınmalıdır", Lenin, Sayfa 83
Bir devrim çağrısı -azami program- için değerlendirme, bunun için hem nesnel hem de öznel koşulların varlığını gerektirir.
Devrimci koşul olmadığında, mücadele -asgari program için- öznel koşulların yaratılması ve dolayısıyla nesnel koşulların yoğunlaştırılmasıdır. Lenin'in net olarak açıkladığı gibi;
“Asgari programı uygulamakla, geçici devrimci hükümetin görevi, sosyalist devrim için azami programı hemen yürürlüğe koyma ve iktidarı ele geçirme gibi saçma, yarı anarşist fikirleri ortadan kaldırır. Ekonomik gelişmenin derecesi (nesnel bir koşul) ve proletaryanın geniş kitlelerinin sınıf bilincinin ve örgütlenmesinin derecesi (nesnel koşulla ayrılmaz bir şekilde bağlantılı öznel bir koşul), işçi sınıfının hemen tam kurtuluşunu imkânsız kılar.” Lenin, Sayfa 39
“Devrimci durum” olmadığında, demokratik görev ve taktiklere karşı “devrim” çağrıları, Troçkistlerin aşırı sol maskesinin arkasına saklanıp hiçbir şey yapmamanın tipik pratiğidir. Aynı Troçkistler, köylülüğün hâlâ önemli sayıda olduğu yerlerde yoksul köylülükle proleter ittifakını reddederler ve proletaryanın önemli sayıda olduğu yerlerde köylülüğün devrimin “öncü”sü olduğunu ilan ederler. Ne yazık ki, Troçkist yaklaşımlar karşı-devrimci maskeleri ortaya çıkmasına rağmen hala küçük burjuva ve aynı şekilde aşırı sol örgütlerin yaklaşımlarını etkiliyorlar.
Marksist Leninistler, verili bir durumda uygulanacak taktikleri belirlemek için olgusal zemini terk etmeden her somut durumun somut değerlendirmesine inanırlar. “Devrimci durum” değerlendirmesi, her değerlendirmenin bağlantı kurulması gereken tüm değerlendirmelerin anasıdır. Her değerlendirme, mevcut nesnel ve öznel koşulların somut bir değerlendirmesinden kaynaklanır.
Hem Marks'ın hem de Lenin'in özetlediği gibi, çeşitli bireylerin iradesine ve bilincine, hayallerine ve teorilerine bakılmaksızın, sonuçlar nesnel koşullardan kaynaklanmaktadır, çünkü toplumsal yaşamın nesnel koşulları ve sınıf mücadelesi “dindar” niyetlerden ve yazılı programlardan daha güçlüdür.
Öznel koşulu oluşturan proletaryanın geniş kitlelerinin sınıf bilinci ve örgütlenme derecesi, nesnel koşulla ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır ve bir devrimin başarısında yalnızca onların bütünlüğü belirleyici olur.
Erdogan A
Kaynak; Lenin and Stalin - Assessment of Objective and Subjective Conditions
Alıntılar;
[1] Enver Hoca, Emperyalizm ve devrim
[2] Lenin, Kienthal'deki İkinci Uluslararası Sosyalist Konferansı
[3] Lenin, Stuttgart'taki Uluslararası Sosyalist Kongresi.
[4] Lenin, RSDİP'nin Yedinci (Nisan) Tüm Rusya Konferansı (B.)
[5] Lenin, Devlet Duması ve Sosyal Demokrat Taktikler
[6] Lenin, İtalyan Sosyalist Partisinin Mücadelesi Üzerine
[7] Lenin, Temel Bir Soru
[8] Lenin, Yolda
[9] Lenin, Zimmerwald'da Sol Kanadın Karar Taslağı
[10] Lenin, Dürüst Bir Fransız Sosyalistinin Sesi
[11] Lenin, Kitaplar Üzerine Notlar: G. V. Plekhanov.
[12] Lenin, Olağanüstü Dördüncü Tüm Rusya Sovyetleri Kongresi,
[13] Lenin, “Sol” Komünizm: Bir Çocukluk Hastalığı
[14] Lenin, Devlet Duması'ndaki İşçi Grubu
[15] Lenin, Bay P. Nezhdanov'a Cevap
[16] Lenin, RSDİP Birlik Kongresi için Taktik Bir Platform.
[17] Lenin, Dumanın Dağılması ve Proletaryanın Görevleri
Konuyla İlgili Yazılar
Lenin, Üçüncü Kongre, Mayıs 1905 - Sayfa 22
Lenin, Geçici Devrimci Hükümet Üzerine, Haziran 1905 – Sayfa 30
Lenin, Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki Taktiği, Temmuz 1905 – Sayfa 39
Lenin, Rus Devrimi ve Proletaryanın Görevleri Mart 1906 – Sayfa 47
Lenin, RSDİP Birlik Kongresi Üzerine Rapor, St. Petersburg İşçilerine Mektup, Mayıs 1906 – Sayfa 59
Lenin, Devlet Duma’sında İşçi Grubu, Mayıs 1906 – Sayfa 68
Lenin, Devrimci Sosyal-Demokrasinin Platformu, Mart 1907 – Sayfa 73
Lenin, Birinci Rus Devriminde Sosyal-Demokrasinin Tarım Programı, 1905-1907, Aralık 1907 – Sayfa 78
Lenin, İki Mektup, Kasım 1908 – Sayfa 83
Lenin, Sosyalist-Devrimciler Devrimi Nasıl Özetliyor ve Devrim Onları Nasıl Özetliyor Ocak 1909 – Sayfa 101
Lenin, İki Dünya, Kasım 1910 – Sayfa 117
Lenin, MK Rus Koleji'ne, Şubat 1911 -Sayfa 127
Lenin, Reformistlerin Platformu ve Devrimci Sosyal-Demokratların Platformu, Kasım 1912 – Sayfa 130
Lenin, Devrimci Proletaryanın 1 Mayıs Eylemi, Haziran 1913- Sayfa 141
Lenin, Sahte Bayrak Altında, Şubat 1915 – Sayfa 152
Lenin, Mayıs günü ve savaş, Nisan 1915- Sayfa 160
Lenin, İkinci Enternasyonal'in Çöküşü, Haziran 1915 – Sayfa 162
Lenin, Oportünizm ve İkinci Enternasyonal'in Çöküşü, Aralık 1915 – Sayfa 174
Lenin, Menşevizm’in Krizi, Aralık 1906 – Sayfa 190
Lenin, Wilhelm Kolb, George Plekhanov, 29 Şubat 1916 – Sayfa 216
Lenin, Marksizm ve Ayaklanma, RSDİP Merkez Komitesine Mektup (B.), Eylül 1917 – Sayfa 218
Lenin, Ayrı ve İlhakçı Bir Barışın Derhal Sonuçlandırılması Sorunu Üzerine Tezlerin Son Sözü, Ocak 1918 – Sayfa 225
Lenin, Proleter Devrimi ve Dönek Kautsky, Kasım 1918 – Sayfa 227
Lenin, Ekim Devrimi'nin Dördüncü Yıldönümü, Ekim 1921 – Sayfa 243
Lenin, Burjuva Pasifizmi ve Sosyalist Pasifizm, 1 Ocak 1923 – Sayfa 253
Lenin, Devrimimiz, (N. Sukhanov'un Notları Apropos), Ocak 1923 – Sayfa 258
Stalin, Leninizm’in Temelleri, 1924 – Sayfa 263
Stalin, İktidara Gelmeden Önce ve Sonra Parti, Ağustos 1921 – Sayfa 279
Stalin, Sverdlov Yoldaşa Cevap, 10 Şubat 1930 – Sayfa 290
Hiç yorum yok