“Anket” ve Kamu Oyu yönlendirilmesi üzerine kısaca

16 sene önceki seçimler dönemindeki yazının güncellenmiş versiyonu.

Bazi istisnalar hariç genel olarak anketler nesnel değil sinsi amaçları içinde taşıyan taktiksel içerikli burjuva pratiktir. Özellikle "seçim" dönemlerinde anketler burjuva partilerin uygulayacakları taktiklerin bir ön çalışmasını oluşturur. Yani anketler- kamuoyu istatistiksel örneklemesi, kimler tarafından yapılıyor olursa olsun siyasi mücadelenin bir parçasıdır, nesnel değil özneldir.  Kamuoyu yoklaması- anket, medya dahil burjuvazinin bir bütün olarak mental üretim araçları sahipleri tarafından birbirini destekleyen ve bütünleyen kitleleri yönlendirme ve taktiklerini belirleme faaliyetlerinin bir parçasını oluştururlar.  Çünkü anketler medyayı yönlendirir ve/ya da onların yönlendirme faaliyetlerine katkıda bulunur. Yani Kamuoyu yoklamaları bir konu üzerine sadece ölçümlemez; kitleleri manipüle ederek düşünceleri şekillendirmeye yardımcı olurlar ve diğer çoğu insanın nasıl düşündüğüne dair algılarımızı etkiler ve değiştirirler.

Ayni kitlelere zorlanan sınırlı-seçenekli demokrasi gibi, kamuoyu yoklaması da önceden hazırlanmış, sınırlı-seçenekler arasından bir seçim yapmaya zorlar. Yani sorular önceden hazırlanmış seçeneklerin dışında başka bir seçenek sunmaz. Schiller'in de vurguladığı gibi "Anketler "seçmeyi" kısıtlayan bir mekanizmadır. Sıradan anketler olası seçeneklerin gerçek yelpazesini azalttığı ve bazen tamamen ortadan kaldırdığı için, (ankette) ifade edilen olasılıklar ve tercihler daha iyi "yönlendirilmiş" seçimler olarak görülür." Beyin Yöneticileri adlı kitabında Schiller hâkim sınıflar ve anket profesyonelleri arasındaki bağlantıyı vurgulayarak şöyle devam ediyor; " Hükümetin karar alma mekanizmasına ve özel ekonomik faaliyete hâkim olanlar, anketörlerin ana destekçileridir. Bu grupların hayati ihtiyaçları, kasıtlı olsun ya da olmasın, anketlerin formüle edildiği parametreleri belirler."

 

Anketler üzerine genel anlayış o nun “kamuoyunun belirli bir konuda genel görüşü ve tavrı konusundaki istatistiki veriler” olduğudur. Gerçekte ise büyük çoğunlukla anketler, kamuoyunun görüşünü ve tavrını öğrenme yerine, kamuoyunun görüş ve tavrını manipüle etmeyi, yönlendirmeyi hedef alan en önemli yöntemlerden birisidir.

Bir anketin objektifliği anketi yapanların amaçlarına, politik görüşlerine, anket için seçilen zamana, seçilen bölgenin özelliklerine, soruların yöneltildiği yaş, eğitim, sex vb., gruplara ve en önemlisi soruların şekillendirilmesine bağlıdır. Şüphesiz ki buna eğer ankette siyasi bir içerik varsa korku ve şüphe nedeniyle doğru cevap vermemenin yanında, soruya kendi cevabını verme yerine en popular olan cevabı verme vb., tavırları da ilave ettiğimizde, anket sonuçlarının “objektifliği” konusundaki şüpheler daha da artar. 

Seçimler döneminde olduğumuz gerçeğinden “Anket” konusuna, “seçim anketleri” olarak yaklaştığımızda konu daha da değişik boyutlara ulaşıyor. Anketlerin, anketi yapan belirli bir parti ya da görüşten kaynaklanması ya da destekleniyor olması nedeniyle “abartıldığı” yorumu doğru olabileceği kadar yanlış bir yorum da olabilme olasılığı var. Seçim Anketlerinin kitleleri “seçim sandığına gönderme” yönlendirici fonksiyonu olabileceği gibi, anket sonuçlarına göre “seçim sandığına gönderme-me” yönlendirici  fonksiyonu olabilir. 

Takım tutarcasına tuttuğu bir A partisinin anket sonuçlarında açık bir farkla kazanacağı ya da “çok açık farkla kaybedeceği” gösterilen “partili-taraftar”, büyük ihtimalle seçim sandığına gitmekte o kadar ciddi olmayabilir. Ama Anket sonuçları A ve B partisinin birbirine çok yakın olduğunu gösteriyorsa “partili-taraftar” kendini “seçim sandığında” bulma zorunluluğu duyacaktır. 

Bu Anket taktikleri batı da en teknolojik ve uzman bir şekilde uzun süredir kullanılmakta. Günümüzde Türkiye de de partilerin “batılı seçim uzmanları” kiraladığı gerçeğini de göz önünde bulundurursak, benzer taktiklerin Türkiye'de de kullanılma olasılığı oldukça fazla.

Bu nedenle Türkiye'de yapılan istatistiklerin “objektif” olma olasılığından çok, kitleleri belirli bir yönde manipüle etme ve tavır belirleme taktikleri olma olasılığı var. Çok partili bir sistem olan Türkiye de bu anketlerin önemi A partisinin, ona yakın olan H partisinin hiçbir şansı olmadığını, kendisinin şansı olduğunu gösteren anketlerle H partisinin taraftarlarını kendine çekme taktikleri kaçınılmazdır. Zaten bu kadar basit bir taktiği bile uygulayamayan bir partinin, ülkeyi pazarlarken de çok ucuza satacağı açıktır. Tam tersine olarak, bu kadar basit bir taktiği bile uygulayamayan bir partinin, her türlü güç ve sinsiliklerde uzman olan emperyalistlere karşı “ülkeyi pazarlanmaktan” kurtaramayacağı da başka bir işaret olabilir. 

Özellikle içinde bulunduğumuz bu özgülde "Kamuoyu yoklaması " içinde çok daha detaylı veriler sunarak iktidarı kolay kolay bırakma niyetinde olmayan faşist AKP iktidarına uygulayacağı taktikler konusunda bilgiler sunabilir. Bu veriler hangi bölgelerde hangi taktikleri uygulaması gerektiği konusunda bir on hazırlık yapma önerilerini içinde taşıyabilir. Secim bölgelerinin daraltılıp ya da genişletildiği, kimi bölgelere diğer bölgelerden "seçmen" gönderildiği sadece TR de değil, bir sürü ülkelerde tanık olunan taktiklerdir. AKP ve şeriatçıların kimi bölgelerde engelleme ve sahtekârlık yapma pratiğini daha da ileri götürebileceği olasılığı küçümsenmemesi gereken bir olgudur.  

Kısacası, Anketler anketi finance eden, anketi yapanların görüş ve amaçlarına gore kolayca manipüle edilebilecek, kamuoyunu yönlendirebilecek yöntemlerdir, onların elinde bir silahtır. Bu nedenle Anketlere ve sonuçlara yaklaşım her zaman kuşkulu, kaynağını ve başlangıçta sıraladığım öğeleri araştırıcı ve inceleyici olmalıdır. Bazen kendi anketlerini anormal şekilde abartan lar kendilerinin kuyularını kazıyor da olabilirler, bırakın kazsınlar. Anti-emperyalistler anti-faşistler hiçbir anket sonucuna bağlı kalmadan kendilerini halka hizmet edeceklerine inandıkları anti-emperyalist anti-faşist aday ve partileri desteklemek için “seçim sandıklarının” başında bulundurmak zorundalar. 

Eger birincil amaç bu iktidarı yıkmak ve tabiri caiz ise, "ahıra" mümkün olduğu kadar devrimci demokrat sokmak ise burjuva anketlerinden çok kendi yerel nesnel değerlendirmeleri temelinde taktikler hazırlamalı ve bunu yaşama uygulamalıdırlar. Burjuva partilerin biri ya da diğerinin kazanacağı kesin olan, devrimci demokratların oylarının belirleyici rol oynayamayacağı yerellerde, oyların devrimci demokratlara verilmesi aday çıkaramasa bile gelecek çalışma açısından önemli bir istatistiki veri olacaktır. Bu verilerin önemini kavramak, seçim sonuçları istatistik verilerini arşivlemek ve incelemek gelecek mücadele ve çalışma alanları açısından hayati öneme sahiptir. 

Erdoğan Ahmet Haziran 25, 2007

Güncelleme 20 Nisan 2023