Kullanım-Değeri Kavramının Yanlış Kullanımına Bir Eleştiri
Demir Küçükaydın şöyle yazmış :
"Bir an için, bir nüklear savaş sonucu, yeryüzündeki tüm uygar insanlığın yok olduğunu, yalnız tropik ormanlarda yaşayan bazı ilkel kabilelerin sağ kaldığını var sayalım. Ve yine varsayalım ki, tüm uygar insanlık yok olmuştur ama, o uygarlığın yarattığı araçlar (otomobiller, evler, fabrikalar, kitaplar vs.) yok olmamıştır. (Nötron Bombası ile bütünüyle böyle bir sonuç mümkün.) Sağ kaldıkları ücra kovuklarında çoğalıp, yeniden dünyaya yayılan ilkel topluluklar için, içinde bulundukları ilkel kültür ve teknik gelişim konağı dolayısıyla, yeryüzünün her yerinde karşılaşacakları eski uygarlığın kalıntısı olan araçlar onlara hiç bir şey ifade etmeyecektir. O modern araçların onlar için hiç bir kullanım değeri olmayacaktır. Ancak o ilkel topluluklar, eski yok olmuş uygarlığın binlerce yılda yaşadığı evrimi, başka bir yoldan da olsa yaşayıp, belli bir gelişim konağına vardıktan sonra, yok olmuş eski uygarlıktan kalan araçlar onlar için bir kullanım değerine sahip olabileceklerdir."
(...)
(http://www.f22.parsimony.net/forum41888/messages/646.htm)
Kullanım-değeri ve mübadele-değeri kavramını Kapital’in girişinde Marx uzun uzun yazar.
Bir kitabın kullanım-değeri içermesi için ille de onun, bizim bugün bildiğimiz anlamda kitap olarak kullanılması gerekmez. Kullanım- değerinin ölçüsü yararlı olmasında ve ihtiyacımıza cevap vermesinde yatar. Bir kitap, pekala o ilkel kabile tarafından yakacak olarak kullanılabilir (12 Eylül kitapları böyle kullanmıştır mesela). Cemal Süreya’nın soğuk bir kış gecesi, Papirüs’leri yakması da, o metaın başka bir amaçla da kullanabileceğine örnektir.
Bu kullanım-değeri, kitapları meta haline getirebilir ve bunun sonucu yakacak olarak kullanmak üzere mübadele-değeri dahi doğabilir.
Keza evler de, verilen örnekle, emekle üretilmediği halde, soğuktan korunmak gibi çok doğal bir gereksinime karşılık verdiği için, o ilkel kabileler tarafından, bizzat yine tüm fonksiyonlarını kullanamasalar dahi, kısmen kullanabilirler yine kullanım-değeri yaratabilir. Marx, emek ürünü olmadan kullanım-değeri olabilecek şeylere örnek olarak havayı vermiştir.
Marx’tan alıntılayalım : "Ensonu, hiç bir nesne, yararlı bir şey değilse, değere sahip olamaz. Eğer o şey yararsız ise, onda bulunan emek de yararsızdır; bu emek, emek sayılmaz ve bu yüzden değer yaratmaz. "
İlkel kabileler pekala bu uygarlardan kalan şeyleri, amacından başka, ama yaralı bir şekilde kullanabilir, hatta amacına yakın kullanabilir ve de bu kullanım-değeri hatta değişik kabileler, kişiler arasında mübadele-değeri dahi doğurabilir.
Kitabın okumak amacı dışında pekala yaralı olabilecek şekilde kullanımı mümkündür ve bu da kullanım değeri yaratır. Kullanım-değerinde temel ölçüt yararlılıktır. Bu da (yani kullanım –değeri) emekten bağımsız bir şeydir.
Bir beyzbol sopasını da silah olarak kullanabilir ve onun beyzbol sopası olması ilkel kabile için mutlak anlamda yararsız olacağı anlamına gelmez.
Böyle çok sayıda örnek bulunabilir kuşkusuz.
Küçükaydın’ın spekülasyonundan yola çıkarak, pekala çok daha da mantıklı bir spekülasyon yapılabilir : İlkel kabileler, eğer böyle bir hazır uygarlık metaı şeyler bulsaydılar, bu bulunanlar üzerine eğilmeleri ve pekala, inceleme, araştırma, merak ve benzetme gayretiyle, yazdığı gibi bu metalardan bir şey anlamadan yine kendi ayrı bağımsız bir uygarlık süreci yerine, çok daha kısa bir sürede bu metaları kullanabilecek ve düzeye gelmeleri akla çok daha yatkındır.
Kullanım-değeri kavramını sadece, "uygar insan" gözüyle bakıp ve metaın sadece asli unsuru doğrultusunda kullanım –değeri yaratabileceğini sanmak sığ ve yanlış bir görüştür.
Marx, bu kavramları insanlığın kronolojik aşamalarına göre açıklamıştır.
Eğer, bu kavramları, spekülatif bir biçimde, verilen örneğe uydurmak için kullanmaya kalkışırsak, kavramları da tahrif ederiz ve karşı örnekler de çok rahat bulunabilir.
Marx, bütün bu süreci, insanoğlunun/insankızının evrimlerinden yola çıkarak, oradan emek’e ve emeğin değer teorisine ulaşmak için kullanmıştır
"Bir an için, bir nüklear savaş sonucu, yeryüzündeki tüm uygar insanlığın yok olduğunu, yalnız tropik ormanlarda yaşayan bazı ilkel kabilelerin sağ kaldığını var sayalım. Ve yine varsayalım ki, tüm uygar insanlık yok olmuştur ama, o uygarlığın yarattığı araçlar (otomobiller, evler, fabrikalar, kitaplar vs.) yok olmamıştır. (Nötron Bombası ile bütünüyle böyle bir sonuç mümkün.) Sağ kaldıkları ücra kovuklarında çoğalıp, yeniden dünyaya yayılan ilkel topluluklar için, içinde bulundukları ilkel kültür ve teknik gelişim konağı dolayısıyla, yeryüzünün her yerinde karşılaşacakları eski uygarlığın kalıntısı olan araçlar onlara hiç bir şey ifade etmeyecektir. O modern araçların onlar için hiç bir kullanım değeri olmayacaktır. Ancak o ilkel topluluklar, eski yok olmuş uygarlığın binlerce yılda yaşadığı evrimi, başka bir yoldan da olsa yaşayıp, belli bir gelişim konağına vardıktan sonra, yok olmuş eski uygarlıktan kalan araçlar onlar için bir kullanım değerine sahip olabileceklerdir."
(...)
(http://www.f22.parsimony.net/forum41888/messages/646.htm)
Kullanım-değeri ve mübadele-değeri kavramını Kapital’in girişinde Marx uzun uzun yazar.
Bir kitabın kullanım-değeri içermesi için ille de onun, bizim bugün bildiğimiz anlamda kitap olarak kullanılması gerekmez. Kullanım- değerinin ölçüsü yararlı olmasında ve ihtiyacımıza cevap vermesinde yatar. Bir kitap, pekala o ilkel kabile tarafından yakacak olarak kullanılabilir (12 Eylül kitapları böyle kullanmıştır mesela). Cemal Süreya’nın soğuk bir kış gecesi, Papirüs’leri yakması da, o metaın başka bir amaçla da kullanabileceğine örnektir.
Bu kullanım-değeri, kitapları meta haline getirebilir ve bunun sonucu yakacak olarak kullanmak üzere mübadele-değeri dahi doğabilir.
Keza evler de, verilen örnekle, emekle üretilmediği halde, soğuktan korunmak gibi çok doğal bir gereksinime karşılık verdiği için, o ilkel kabileler tarafından, bizzat yine tüm fonksiyonlarını kullanamasalar dahi, kısmen kullanabilirler yine kullanım-değeri yaratabilir. Marx, emek ürünü olmadan kullanım-değeri olabilecek şeylere örnek olarak havayı vermiştir.
Marx’tan alıntılayalım : "Ensonu, hiç bir nesne, yararlı bir şey değilse, değere sahip olamaz. Eğer o şey yararsız ise, onda bulunan emek de yararsızdır; bu emek, emek sayılmaz ve bu yüzden değer yaratmaz. "
İlkel kabileler pekala bu uygarlardan kalan şeyleri, amacından başka, ama yaralı bir şekilde kullanabilir, hatta amacına yakın kullanabilir ve de bu kullanım-değeri hatta değişik kabileler, kişiler arasında mübadele-değeri dahi doğurabilir.
Kitabın okumak amacı dışında pekala yaralı olabilecek şekilde kullanımı mümkündür ve bu da kullanım değeri yaratır. Kullanım-değerinde temel ölçüt yararlılıktır. Bu da (yani kullanım –değeri) emekten bağımsız bir şeydir.
Bir beyzbol sopasını da silah olarak kullanabilir ve onun beyzbol sopası olması ilkel kabile için mutlak anlamda yararsız olacağı anlamına gelmez.
Böyle çok sayıda örnek bulunabilir kuşkusuz.
Küçükaydın’ın spekülasyonundan yola çıkarak, pekala çok daha da mantıklı bir spekülasyon yapılabilir : İlkel kabileler, eğer böyle bir hazır uygarlık metaı şeyler bulsaydılar, bu bulunanlar üzerine eğilmeleri ve pekala, inceleme, araştırma, merak ve benzetme gayretiyle, yazdığı gibi bu metalardan bir şey anlamadan yine kendi ayrı bağımsız bir uygarlık süreci yerine, çok daha kısa bir sürede bu metaları kullanabilecek ve düzeye gelmeleri akla çok daha yatkındır.
Kullanım-değeri kavramını sadece, "uygar insan" gözüyle bakıp ve metaın sadece asli unsuru doğrultusunda kullanım –değeri yaratabileceğini sanmak sığ ve yanlış bir görüştür.
Marx, bu kavramları insanlığın kronolojik aşamalarına göre açıklamıştır.
Eğer, bu kavramları, spekülatif bir biçimde, verilen örneğe uydurmak için kullanmaya kalkışırsak, kavramları da tahrif ederiz ve karşı örnekler de çok rahat bulunabilir.
Marx, bütün bu süreci, insanoğlunun/insankızının evrimlerinden yola çıkarak, oradan emek’e ve emeğin değer teorisine ulaşmak için kullanmıştır
Yazar; Gokyuzu
Hiç yorum yok