Stalin'in Cripps ile Sohbetinden – 1940

From: conversation of the general secretary Stalin with the ambassador of Great Britain in the USSR Cripps in the Kremlin 

Haziran 1940

Çok Gizli 

Stalin yoldaş Türkiye sorununa yöneliyor. 

Türkiye ne olacak? Türklerle iyi ilişkilerimiz var ama onlar, Türkler, siyasete çok oynuyorlar ve beklenmedik çok oyunlar oynuyorlar, bu nedenle ne istediklerini tahmin etmek zor. 

İtalya ve Almanya’nın Ortadoğu’ya yönelik özlemlerine gelince, Stalin yoldaş onların bu tür özlemlerinin dışlanmadığını hesaba katıyor, ancak burada da bir çok şey Türkiye'nin tavrına, nereye sıçrayacağına ve nereye konaklanacağına bağlı olduğundan, tahmin etmek çok zor. 

Cripps, eğer İstanbul için, ya da İstanbul Boğazı veya Karadeniz'deki statükoyu daha da değiştirme yönünde bir tehlike varsa elbette ki Türklerin sıçrayacağını söyleyerek, eğer İngiltere'nin bu sorunu çözme yönünde bir şeyler yapma olanağı olursa, İngiltere memnuniyetle mümkün olan her şeyi yapacaktır diye cevaplar. 

Stalin yoldaş Balkanlar sorununa yönelir. 

Stalin yoldaş, bu sorunun incelenmesi gerektiğini söyler. Sanırım, der, Stalin yoldaş, Almanya'nın batı cephesinden asker çekip Balkanlar'a göndermesinin hiç bir anlamı yok. Romanya'da, Akdeniz'deki savaş nedeniyle Rumenlerin petrollerini gönderecek hiçbir yeri olmadığına dair çok fazla konuşma var. Romenler Almanya ve İtalya'ya petrol satacaklar. Bu nedenle, güçleri Balkanlara yönlendirmek için neredeyse hiçbir neden yok. 

Türkiye, İstanbul ve boğazlara gelince. Bu konuda Türkiye için ne tür bir tehlike olabilir? Belki de bu, Türkiye için kurgusal bir tehlikedir, Türkiye, bunun üzerinde oynayıp yeni bir odak noktası oluşturacaktır. Eğer, hayali değil, gerçek tehlikelerden bahsediyorsak, o zaman Molotov yoldaşın konuşması Türkleri sakinleştirmelidir. Birbirimize saldırmayacağımız sürece onlarla iyi ilişkilerimiz var. Son görüşmelere gelince, açıkça söylemek gerekirse Türklerle bir anlaşmaya varmadık ve birbirimizden hoşnutsuz ayrıldık. 

Stalin yoldaş, Saraçoğlu'nun son ziyaretinde, boğazlardan bahsetmek bile istemediğini ve ilişkilerimizin iyileştirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Birleşik Krallık ilişkileri iyileştirmek için çaba sarf ederse, itiraz etmeyeceğiz.

.... 

SA Lozovsky 

Avp rf, f. 0144, on. 20, p. 105, d. 3, l. 1-3. 

Çeviri E.A

Kaynak; Selected Secret Documents from Soviet Foreign Policy Documents Archives - 1919 to 1941, Svitlana M, Erdogan A