4 Eylül 1943'te Stalin Yoldaş'ın huzuruna çağrıldım ve burada bana şu
sorular soruldu:
a) Metropolitan Sergius nedir (yaşı, fiziksel durumu, onun kilisedeki
yetkisi, yetkililere karşı tutumu),
b) Metropolitans Alexy ve Nicholas'ın kısa bir açıklaması,
c) Tikhon'un patrikliğe ne zaman ve nasıl seçildiği,
d) Rus Ortodoks Kilisesi'nin yurtdışıyla ne tür bağları olduğu,
e) Ekümenik, Kudüs ve diğerlerinin Patriklerinin kimler olduğu,
f) Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya'daki Ortodoks Kiliselerinin liderliği
hakkında ne bildiğim,
g) Metropolitans Sergius, Alexy ve Nicholasın şu anda hangi maddi koşullarda
oldukları,
h) SSCB'deki Ortodoks Kilisesi cemaatlerinin sayısı ve piskoposluk sayısı.
Yukarıdaki soruları yanıtladıktan sonra, bana üç kişisel
soru soruldu:
a) ben Rus muyum
b) hangi yıldan itibaren partideyim,
c)Ne tür bir eğitime sahibim ve hangi nedenle kilise konularına aşinayım.
Bundan sonra Stalin Yoldaş şunları söyledi:
- Kilisenin önderliğiyle irtibat kuracak özel bir organ yaratmak
gerekiyor. Bu konudan ne tür önerileriniz var?
Bu konuya tam olarak hazır olmadığım konusunda çekince koyup SSCB Yüksek
Sovyeti bünyesinde bir din işleri departmanı kurulması için bir teklifte
bulundum ve Bütün- Rusya Merkez Yürütme Komitesi bünyesinde kalıcı bir din
işleri komisyonu olduğu gerçeğinden hareket ettim.
Stalin yoldaş beni düzelterek, SSCB Yüksek Sovyet’i altında bir din
işleri komisyonu veya departmanı kurmaya gerek olmadığını, Birlik Hükümeti
altında özel bir organ örgütlemekten bahsedildiğini ve bunun bir komite veya
konsey oluşturmakla ilgili olabileceğini söyledi..Ve benim fikrimi sordu.
Bu soruya cevap veremeyeceğimi söylediğimde, biraz düşündükten sonra Stalin
Yoldaş şunları söyledi:
1) Birlik Hükümeti altında, yani Halk Komiserleri Konseyi altında, Rus
Ortodoks Kilisesi İşleri Konseyi olarak adlandıracağımız bir Konsey organize
etmek gerekli;
2) Birlik Hükümeti ile Patrik arasındaki ilişkilerin yürütülmesi Konsey'e görev
olarak verilecektir;
3) Konsey bağımsız kararlar, rapor vermez ve Hükümetten talimatlar alır.
Bundan sonra Stalin Yoldaş, Malenkov, Beria Yoldaşlarla Metropoliten Sergius,
Alexy, Nicholas'ı kabul edip etmeyeceği sorusu üzerine görüş alışverişinde bulundu
ve aynı zamanda bana Hükümetin onları kabul edeceği konusuna nasıl baktığımızı
sordu.
Üçü de bunu olumlu bir etken olarak gördüklerini söylediler.
Ondan sonra, tam orada, Stalin'in dacha'sında, Metropolitan Sergius'u telefonla
aramak ve Hükümet adına şunları iletmek için bir emir aldım:
“Birlik Halk Komiserleri Konseyi'nin temsilcisi sizinle konuşuyor. Hükümet,
sizin ihtiyaçlarınızı ve var olan tüm sorunlarınızı dinlemek için sizi ve Metropolitans
Alexy ve Nicholas'ı kabul etmeyi istiyor. Hükümet sizi ya bugün, bir buçuk
saat içinde veya eğer bu saat size uymazsa, resepsiyon yarın (Pazar) veya sonraki
haftanın herhangi bir gününde düzenlenebilir. "
Hemen, Stalin Yoldaş'ın huzurunda Sergius'u aradım ve kendimi Halk Komiserleri
Konseyi'nin bir temsilcisi olarak tanıttım, yukarıdakileri ona aktardım ve eğer
Metropoliten Sergius'la birlikte iseler Metropoliten Alexy ve Nicholas ile
görüş alışverişinde bulunmak istediğimi söyledim.
Bundan sonra Stalin Yoldaş'a Metropoliten Sergius, Alexy ve Nikolai'nin bu
kadar ilgiden dolayı Hükümete teşekkür ettiğini ve bugün kabul edilmek istediklerini
bildirdim.
İki saat sonra Metropoliten Sergius, Alexy ve Nikolai, SSCB Halk Komiserleri
Konseyi Başkanı'nın ofisinde Stalin Yoldaş tarafından kabul edildikleri
Kremlin'e geldiler. Yoldaş Molotov ve ben de resepsiyondaydık.
Stalin'in metropollerle konuşması 1 saat 55 dakika sürdü.
Stalin yoldaş, Birlik Hükümeti'nin kiliselerdeki vatanseverlik
çalışmalarını savaşın ilk gününden itibaren bildiğini, Hükümetin cepheden ve geri
cepheden çok sayıda mektup aldığını ve kilisenin durumla ilgili olarak bu
konudaki konumunu onayladığını söyledi.
Savaş sırasında kilisenin vatanseverlik faaliyetinin olumlu önemine
kısaca değinen Stalin yoldaş, Metropolitler Sergius, Alexy ve Nicholas'tan
patrikhanenin ve kişisel olarak kendilerinin var olan çözülmemiş sorunları hakkında
konuşmalarını istedi.
Metropolit Sergius, Stalin Yoldaş'a, en önemli ve en acil sorunun kilisenin
merkezi liderliği sorunu olduğunu söyledi, çünkü neredeyse 18 yıldır [o] Patriarch
görevine sahip olduğunu ve şahsen böyle kalıcı zorlukların olası olmadığını
düşündüğünü, 1935'ten beri Sovyetler Birliği'nde Sinod bulunmadığını ve bu
nedenle Hükümetin Patrik seçecek bir piskoposlar konseyinin toplanmasına izin
vermesinin ve ayrıca 5-6 piskopostan oluşan bir organ oluşturmasının arzu
edilir olduğunu düşündüğü söyledi.
Metropolitler Alexy ve Nicholas da (Synod) Meclis'in oluşumu lehinde
konuştu ve eğitim için bu öneriyi en arzu edilen ve kabul edilebilir biçim
olarak doğruladılar ve Piskoposlar Konseyi'nde patrik seçimini oldukça kanonik (din
yasalarına, standardına uygun) bulduklarını, çünkü zaten kilise Patriark görevi
Metropolitan Sergius tarafından 18 yıldır kalıcı olarak yerine getirilmektedir.
Metropolitan Sergius'un önerilerini onaylayan Stalin Yoldaş, sordu:
a) Patrik nasıl isimlendirilecek,
b) Piskoposlar Konseyi ne zaman toplanabilir,
c) Konseyin başarılı bir şekilde yapılması için Hükümetten herhangi bir yardıma
ihtiyaç var mı (yer var mı, ulaşım gerekli mi, para gerekli mi, vs.)
Sergius, bu konuları daha önce kendi aralarında tartıştıklarını ve Geçici
Hükümet altında 1917'de seçilen Patrik Tikhon'a "patrik Moskova ve Tüm
Rusya" olarak isimlendirildiğini, eğer Hükümet patriğin Moskova ve Tüm
Rusya Patriği unvanını kabul etmesine izin verirse, bunun arzu edilir ve doğru
olacağını düşündüklerini söyledi. ,.
Stalin yoldaş bunun doğru olduğunu söyleyerek kabul
etti.
İkinci sorunla ilgili olarak, Metropolitan Sergius, Piskoposlar Konseyi'nin
bir ay içinde toplanabileceğini söyledi ve ardından Stalin Yoldaş gülümseyerek,
"Bolşevik temposunu göstermek mümkün mü?" diye sordu. Bana
dönerek fikrimi sordu. Eğer Metropolitan Sergius'a piskoposluğun Moskova'ya
(hava yoluyla) en hızlı şekilde ulaştırılması için uygun nakliye konusunda
yardımcı olursak, katedralin 3-4 gün içinde monte edilebileceğini söyledim.
Kısa bir görüş alışverişinden sonra, Piskoposlar Konseyi'nin 8 Eylül'de
Moskova'da toplanmasına karar verildi.
Üçüncü soruyla ilgili olarak, Metropolitan Sergius, Konsey'i yürütmek için devletten
herhangi bir sübvansiyon istemediklerini söyledi.
Metropolitan Sergius ikinci soruyu gündeme getirdi ve Metropolitan Alexy ruhban
sınıfı yetiştirme sorununu getirdi ve her ikisi de Stalin Yoldaş'tan bazı
piskoposluklarda teoloji kursları düzenlemesine izin verilmesini istedi.
Stalin yoldaş, buna katılırken, Hükümetin gerektiğinde bir ilahiyat akademisi
kurulmasına ve tüm piskoposlarda ilahiyat seminerlerinin açılmasına izin verebileceğini
söylerken, aynı zamanda neden teolojik dersler sorununu gündeme
getirdiklerini sordu.
Metropolitan Sergius ve daha sonra Metropolitan Alexy, bir ilahiyat akademisi
açmak için hala çok az güçleri olduğunu ve uygun eğitime ihtiyaç duyduklarını
ve seminerler konusunda, en azından18 yaşındaki adayları kabul etmenin zaman ve geçmiş deneyim
açısından uygun olmadığını düşündüklerini söyledi...çünkü kişilerin
belirli bir dünya görüşünü geliştirene kadar, onları çoban olarak eğitmenin
çok tehlikeli olduğunu, büyük bir okul-terk etme oranı olduğunu ve belki de
gelecekte, kilisenin teolojik kurslarla çalışma konusunda uygun deneyime
sahip olması durumunda bu sorunun ortaya çıkacağını, ancak o zaman bile seminerlerin
ve akademilerin örgütsel ve programatik tarafının büyük ölçüde değiştirilmesi
gerektiğini söyledi.
Stalin yoldaş, "Oldu, nasıl isterseniz, bu sizin işiniz ve eğer
ilahiyat kursları istiyorsanız onlarla başlayın, ancak hükümetin ilahiyat
okullarının ve akademilerin açılmasına itirazı olmayacaktır" dedi.
Üçüncü bir soru olarak Sergius, Moskova Patrikhanesi dergisinin ayda bir
kez yayınlanacak ve hem kilisenin tarihçesini hem de teolojik ve yurtsever
nitelikteki makale ve konuşmaları kapsayacak şekilde yayınlanmasının düzenlenmesi
konusunu gündeme getirdi.
Stalin yoldaş cevap verdi: "Dergi yayınlanabilir ve yayınlanmalıdır."
Daha sonra Metropolitan Sergius, bir dizi piskoposlukta kilise açılması
konusunu gündeme getirdi ve neredeyse bütün piskoposluklardaki piskoposlarının
kendisine bu konuda [sorular] sorduğunu, az sayıda kilise olduğunu ve kiliselerin
uzun yıllardır açılmadığını söyledi.
Metropolitan Sergius, aynı zamanda, kiliselerin açılması konusunda
sivil makamlarla müzakerelere girme hakkını piskoposluk piskoposuna vermeyi
gerekli gördüğünü söyledi.
Metropolitler Alexy ve Nicholas, Sovyetler Birliği'ndeki kiliselerin
eşitsiz dağılımına dikkat çekerek Sergius'u desteklediler ve her şeyden
önce kiliselerin hiç olmadığı veya çok az olduğu bölge ve bölgelerde kiliseler
açma isteğini dile getirdiler.
Stalin yoldaş, Hükümetin bu konuda hiçbir engelinin olmayacağını
söyledi.
Sonra Metropolit Alexy, sürgünde, kamplarda, hapishanelerde vb. bulunan
bazı piskoposların salıverilmesi konusunda Stalin Yoldaşın önüne sordu.
Stalin yoldaş onlara, "Böyle bir liste sunun, değerlendireceğiz"
dedi.
Sergius, Birlik içinde serbest ikamet ve dolaşım hakkı ve mahkemede hapis
cezasını çekmiş eski din adamlarına kilise hizmeti yapma hakkı verilmesi konusunu
gündeme getirdi, yani yasakların kaldırılması sorusu veya daha ziyade pasaport
rejimiyle ilgili kısıtlamalar gündeme geldi.
Stalin yoldaş beni bu konuyu incelemeye davet etti.
Stalin Yoldaş'dan izin isteyen Metropolit Alexy, kilise hazinesiyle
ilgili meseleler üzerinde durdu:
a) Metropolit Alexy, piskoposlara kiliselerin hazinesinden ve piskoposların
hazinesinden merkezi kilise aygıtının hazinesine (Patrikhane, Sinod) bir miktar
kesinti yapma hakkını vermeyi gerekli gördüğünü söyledi ve bu bağlamda
Metropolitan Alexy, Lensovet'in idari denetimine göre müfettiş Tatarintseva'nın
bu tür kesintilerin yapılmasına izin vermediğine örnek verdi;
b) aynı mesele ile bağlantılı olarak, Metropolitans Sergius ve Nicholas'ın
yanı sıra, Kilise Yönetimine İlişkin Tüzüğün değiştirilmesini, yani din
adamlarına Kilise'nin yürütme organının üyeleri olma hakkının verilmesini
gerekli görülmesini önerdi.
Stalin yoldaş buna bir itiraz olmadığını söyledi.
Konuşmada Metropolit Nicholas, mum fabrikaları konusunu gündeme getirerek,
şu anda kilise mumlarının zanaatkarlar tarafından yapıldığını, kiliselerde
mumların satış fiyatının çok yüksek olduğunu ve Metropolitan Nikolay'ın
piskoposluklarda mum fabrikalarına sahip olma hakkını vermenin daha iyi
olacağını düşündüğünü belirtti.
Stalin yoldaş, kilisenin, SSCB içinde örgütsel güçlenmesi ve gelişmesiyle
ilgili her konuda Hükümetin kapsamlı desteğine güvenebileceğini söyledi. Piskoposluklarda
ilahiyat okullarının açılmasına itiraz etmeden ilahiyat eğitim kurumlarının
örgütlenmesinden söz ederken, piskoposluk yönetimlerinde mum fabrikalarının ve diğer
sanayilerin açılmasının önünde hiçbir engel kalmayacağını söyledi.
Ardından bana hitap ederek Stalin Yoldaş, "Piskoposun kilise
fonlarını elden çıkarma hakkını sağlamalıyız. Ruhban okullarının, mum fabrikalarının
vb. örgütlenmesine engel olmaya gerek yok" dedi.
Ardından üç metropolite hitap eden Stalin Yoldaş, "Şimdi gerekliyse
veya gelecekte gerekirse, devlet ilgili sübvansiyonları kilise merkezine
bırakabilir" dedi.
Bundan sonra, Metropolitans Sergius, Alexy ve Nicholas'a hitap eden Stalin
Yoldaş, onlara şunları söyledi:
“Yoldaş Karpov bana çok kötü yaşadığınızı bildirdi: sıkışık bir apartman
dairesi, piyasadan yiyecek alıyorsunuz, ulaşım aracınız yok. Neye
ihtiyacınız olduğunu ve Hükümetten ne almak istediğinizi bildirin. "
Metropolit Sergius, Stal Yoldaş'ın sorusuna yanıt olarak, patriklik ve
patrik için öncül olarak, Metropolit Alexy'nin Novodevichy manastırına eski başrahip
birliklerini Patriarkın emrine vermek için yaptığı önerileri kabul etmeyi isteyeceğini
söyledi ve Gıda temini konusunda ise bu ürünler piyasadan satın alınıyor ancak
ulaşım açısından, eğer mümkünse araba tahsis etme konusunda yardım isterim.
Stalin yoldaş Metropolitan Sergius'a şunları söyledi:
“Yoldaş Karpov, Novodevichy Manastırı'ndaki binalara baktı: tamamen kötü
durumdalar, büyük onarımlar gerekiyor ve onları yerleşime hazırlamak çok zaman
alıyor. Binalar nemli ve soğuk. Hükümet yarın size oldukça rahat ve
hazırlanmış bir bina sağlayabilir ve size daha önce eski Alman büyükelçisi
Schulenburg tarafından yerleşim edilmiş olan Chisty Pereulok'ta 3 katlı bir
konak sağlayabilir. Ama bu bina Alman değil, Sovyet olduğundan, içinde oldukça
sakin bir şekilde yaşayabilirsiniz. Bu konağı sizlere bu köşkte bulunan
tüm malları, mobilyaları ile sağlıyoruz ve bu yapı hakkında daha iyi bir
fikir sahibi olmak için şimdi size planını göstereceğiz” dedi.
Birkaç dakika sonra, Stalin Yoldaş Poskrebyshev'in Stalin Yoldaş'a avluları
ve bahçesi ile sunduğu Chisty Pereulok konağının planı metropollere bilgi için
gösterildi ve Yoldaş Karpovun, metropolitlerin yukarıdaki binaları kişisel
olarak denetlemeleri için ertesi gün 4 Eylül'de bir fırsat sağlamasına karar verildi.
Gıda arzı konusuna bir kez daha değinen Stalin Yoldaş, metropollere şunları
söyledi:
"Piyasadan yiyecek satın almak sizin için zahmetli ve pahalı ve şimdi
kolektif çiftçi pazara çok az yiyecek sağlıyor. Bu nedenle, sizlere yiyeceği
Devlet fiyatlarında devlet sağlayabilir. Ayrıca yarın veya yarından sonraki gün
2- 3 araçı yakıtla birlikte hizmetinize sunacağız ".
Stalin yoldaş, Metropolitan Sergius ve diğer Metroplotenlere kendisine
soracak başka soruları olup olmadığını, kilisenin başka ihtiyaçları olup olmadığını
sordu ve bu konuda Stalin yoldaş birkaç kez sordu.
Üçü de artık herhangi bir özel istekleri olmadığını söyledi, ancak bazen,
Stalin yoldaşın dikkatini çektiği ve her duruma uygun doğrulama ve düzeltme önlemlerini
almamı önerdiği gerekçeyle din adamlarının gelir vergisiyle yeniden
vergilendirilmesi nin söz konusu olduğunu söyledi.
Ondan sonra Stalin Yoldaş Metropolitanlara şöyle dedi: “Eğer Hükümete
soracak başka sorunuz yoksa belki daha sonra aklınıza gelir. Hükümet, Rus
Ortodoks Kilisesi İşleri Konseyi olarak adlandırılacak özel bir devlet
aygıtı oluşturmayı planlıyor ve Konsey başkanlığına Yoldaş Karpovanın atanması
öneriliyor. Buna nasıl bakıyorsunuz? "
Üçü de Karpov yoldaşın bu göreve atanmasını çok olumlu bir şekilde kabul
ettiklerini açıkladılar.
Stalin Yoldaş, Konseyin hükümet ile kilise arasında bir iletişim yerini
temsil edeceğini ve başkanının kilisenin yaşamı ve karşılaçabileceği sorunlar
hakkında hükümete [rapor vermesi] gerektiğini söyledi.
Sonra bana hitap eden Stalin Yoldaş, "Kendiniz için konseyinize üye
olacak 2-3 yardımcı seçin, bir aygıt oluşturun, ancak şunu unutmayın: birincisi,
başsavcı değilsiniz; ikincisi, faaliyetleriniz daha çok kilisenin
bağımsızlığında vurgulanır. "
Daha sonra Molotov yoldaş'a seslenen Stalin Yoldaş, "Bunu nüfusun
dikkatine sunmalıyız, tıpkı daha sonra patriğin seçimi hakkında nüfusu bilgilendirmek
gerekeceği gibi. "" dedi.
Bu bağlamda Molotov, Vyacheslav Mihayloviç, hem Stalin Yoldaş hem de
Metropoliten Sergius ve Aleksi tarafından uygun yorumların, değişikliklerin ve
eklemelerin hazırlanmasında, radyo ve gazeteler için derhal bir tebliğ taslağı
hazırlamaya başladı.
Bildirim metni şu şekilde kabul edildi:
"Bu yıl 4 Eylül'de, SSCB Halk Komiserleri Konseyi Başkanı Stalin yoldaş,
Patriark olarak görevli Metropolitan Sergius, Leningrad Metropolitan Alexy ve
Exarch of Ukrayna, Kiev Metropolitan Nikolai ve Galiç ile söyleşinin
gerçekleştirildiği bir görüşme yaptı...
Görüşme sırasında Metropolitan Sergius, Halk Komiserleri Başkanı'na
Ortodoks Kilisesi'nin yönetici çevrelerinin Moskova ve Tüm Rusya Patriğini
seçmek ve Patrik yönetiminde Kutsal Sinod'u kurmak üzere bir Piskoposlar
Konseyi toplamayı planladıklarını bildirdi.
Hükümet başkanı JV Stalin yoldaş bu önerilere sempatiyle tepki verdi ve
Hükümet açısından herhangi bir engel olmayacağını açıkladı.
Sohbete SSCB Halk Komiserleri Konseyi Başkan Yardımcısı VM Molotov yoldaş katıldı. "
Bu duyuru 5 Eylül 1943'te İzvestia gazetesinde yayınlandı.
Bildiri, aynı gün radyoda ve TASS'da gazetelerde yayınlanmak üzere Poskrebyshev
Yoldaş'a teslim edildi.
Bundan sonra Molotov Yoldaş, şu soruyla Sergius'a döndü: York Başpiskoposu
başkanlığındaki, Moskova'ya gelmek isteyen Anglikan Kilisesi'nden bir heyeti
kabul etmek ne zaman daha uygundur?
Sergius, Piskoposlar Konseyi'nin 4 gün içinde toplanacağı için patrik
seçimlerinin yapılacağı, Anglikan heyetinin her an kabul edilebileceği anlamına
geldiğini söyledi.
Molotov yoldaş, kendisine göre bu heyeti bir ay sonra almanın daha iyi
olacağını söyledi.
Bu resepsiyonun sonunda Metropolitan Sergius, Hükümete ve kişisel olarak
Stalin Yoldaş'a kısa bir teşekkür konuşması yaptı.
Yoldaş Molotov Stalin Yoldaş sordu: "Belki bir fotoğrafçı
çağırmalıyız?"
Stalin yoldaş, "Hayır, çoktan geç oldu, saat 2:00, bu yüzden
başka bir zaman yapacağız."
Metropolitlere veda eden Stalin yoldaş, onları ofisinin kapısına kadar
götürdü.
Bu resepsiyon kilise için tarihi bir olaydı ve o günlerde Sergius'u ve diğerlerini
tanıyan ve gören herkes için açık olan Metropolitans Sergius, Alexy ve Nicholas
üzerinde büyük izlenimler bıraktı.
Kaynak;
Polit Buro and The Church, Svitlana M, Erdogan A
Çeviri; Erdogan A
Aralık 2020
